Việt Nam cùng với Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ,… là những nước đã nuôi trồng thành công đông trùng hạ thảo. Những năm gần đây, nhiều sản phẩm đông trùng hạ thảo Việt Nam lần lượt ra đời đã nhận được sự ưa chuộng ở thị trường trong nước cũng như trên thế giới nhờ vào chất lượng tốt và có sự đa dạng về hình thức và mức giá.

Bài viết này sẽ giới thiệu thành quả nuôi trồng nấm đông trùng hạ thảo “made in Việt Nam” của TS Phạm Văn Nhạ, Quyền Giám đốc Trung tâm Đấu tranh Sinh học, Viện Bảo vệ Thực vật, và cùng với đó sẽ giới thiệu một số sản phẩm nấm đông trùng hạ thảo “made in Việt Nam” đang được ưa chuộng và đánh giá cao hiện nay.

“Căn phòng Tây Tạng”

TS Phạm Văn Nhạ dẫn chúng tôi đi xem quy trình sản xuất đông trùng hạ thảo, bước vào căn phòng nhỏ bày la liệt kén tằm, ông giải thích: Nhộng tằm là nguyên liệu đầu vào của quá trình nuôi trồng đông trùng hạ thảo. Có điều để sản xuất đông trùng hạ thảo thì nhộng phải còn sống, tiêu chuẩn tốt mới đáp ứng được yêu cầu. Nhộng mua về cắt vỏ kén lấy nhộng rồi nghiền nhộng pha với nước sau đó đổ vào các lọ có chứa một ít gạo lứt, mang đi hấp khử trùng ở nhiệt độ 121oC trong vòng 30 phút. Bước tiếp theo là cấy giống nấm vào lọ rồi chuyển vào phòng nuôi cấy.

Dẫn chúng tôi vào căn phòng nuôi cấy lép nhép nước, TS Phạm Văn Nhạ cho biết, các yếu tố nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng trong phòng này đều được điều chỉnh gần nhất với môi trường tự nhiên như ở Tây Tạng, nơi hiếm hoi trên thế giới phát hiện được nấm đông trùng hạ thảo thiên nhiên. Mỗi ngày, ông là người trực tiếp đi kiểm tra chất lượng sống của từng lọ, lọ nào không đạt chất lượng là loại ngay.

Chỉ tay vào những lọ đông trùng hạ thảo phát triển rất khác nhau, lọ thì nấm đã mọc lên khá dài, lọ lại chỉ chúm chúm những ụ nhỏ, TS Phạm Văn Nhạ giải thích, về chất lượng nấm trong các lọ là như nhau bởi thành phần và tỷ lệ nguyên liệu đầu vào là đồng nhất, sự khác biệt về hình thức chỉ là do sự điều chỉnh về ánh sáng. Tùy vào sở thích của người mua (người thích nấm dài, người thích nấm chúm chúm), ông sẽ điều chỉnh ánh sáng phù hợp, thích dài được dài, thích ngắn là có ngắn. TS Phạm Văn Nhạ cho hay, mỗi lọ đông trùng hạ thảo này sẽ được nuôi trong căn phòng đặc biệt này trong 60 – 75 ngày là hoàn thiện có thể mang ra sử dụng.

Đi đường vòng

TS Phạm Văn Nhạ giải thích, nhiều người vẫn cho rằng, đông trùng hạ thảo là sinh vật đặc biệt, ở dạng côn trùng vào mùa đông, còn mùa hè thì hóa thành cây cỏ nên mới có tên như vậy. Tuy nhiên, thực tế, đông trùng hạ thảo là một loại nấm ký sinh và gây bệnh trên côn trùng. Cuối thu đầu đông, chúng ký sinh gây bệnh trên côn trùng. Đến mùa hạ, khi nhiệt độ tăng lên, nấm phát sinh thành quả thể mọc thành dạng cây cỏ.

TS Phạm Văn Nhạ chia sẻ, vốn là người làm về nấm gây bệnh, nên từ lâu ông đã quan tâm đến đông trùng hạ thảo. Nhân một chuyến tới Trung tâm Phòng chống Ung thư Mỹ, nơi các nhà khoa học đang nghiên cứu dùng đông trùng hạ thảo trong điều trị bệnh ung thư, nhờ quan hệ của mình mà ông đã mua được nấm giống, với giá 1.000USD. “Nhiều người hỏi tôi tại sao lại không mua giống của Trung Quốc, Ấn Độ, Nepan, quê hương của đông trùng hạ thảo mà lại mua của Mỹ. Thực tế, đông trùng hạ thảo khai thác ngoài tự nhiên rất hiếm, chủ yếu ở độ cao 3.200m trở lên thuộc dãy núi Himalaya và vùng Tây Tạng, một số ít khai thác ở các dãy núi cao ở Ấn Độ và Nepan. Mỗi năm sản lượng thu được khoảng 80kg nên giá thành rất cao từ 1,2 – 1,6 tỷ đồng/kg. Với số lượng ít ỏi hàng năm thu được ở ngoài tự nhiên như thế thì ngay cả sang chính quê hương của loài nấm đặc biệt này cũng chưa chắc đã mua được giống chuẩn. Trong khi đó, ở Trung tâm Phòng chống Ung thư Mỹ, tôi biết chắc chắn giống được chính các nhà khoa học của trung tâm này lấy tại dãy núi Himalaya.

TS Phạm Văn Nhạ tâm sự tiếp: “Vậy là phải đi một đường vòng mới có được nguồn giống tốt, giống đảm bảo. Có điều, Trung tâm Phòng chống Ung thư Mỹ chỉ bán giống chứ không bán công nghệ nhân giống. Đấy là bí quyết công nghệ, không ai có thể chia sẻ được. Vậy là sau khi mua giống về, việc đầu tiên mà chúng tôi phải làm là nghiên cứu quy trình sản xuất giống, bởi khi làm chủ được nguồn giống thì mới đảm bảo sự thành công”. TS Phạm Văn Nhạ kể, “Sau rất nhiều lần thử đi thử lại, thì bây giờ chúng tôi đã có bí quyết nhân giống”.

Vừa nghiên cứu, vừa “xoay” tiền

TS Phạm Văn Nhạ cho biết thêm, toàn bộ chi phí từ nguyên liệu giống, các thiết bị máy móc chuyên dụng, mà mỗi loại cũng đến cả trăm triệu đồng… đều là từ tiền túi. Vừa đốt thuốc hút liên tục, ông vừa tâm sự: “Nhiều người cũng hỏi tại sao không xây dựng đề tài, dự án để nhận được sự hỗ trợ của nhà nước, mà lại tự bỏ tiền túi ra. Tuy nhiên, các đề tài, dự án chỉ được duyệt khi nó không chứa sự mạo hiểm. Đối với nhiều người, sản xuất đông trùng hạ thảo ở Việt Nam, nơi khí hậu khác xa quê hương gốc của loài nấm này thì thấy mạo hiểm nên rất khó để xin kinh phí. Nhiều năm lăn lộn với nấm côn trùng nên tôi thấy khả năng sản xuất thành công đông trùng hạ thảo ở Việt Nam là rất lớn, vì vậy thay vì đi xây dựng đề tài, dự án, tôi quyết định bỏ tiền túi. Khi mình đã tự tin lại đủ sự quyết tâm thì phải làm ngay”. Có điều để có được khoản tiền lớn lên đến vài tỷ (bao gồm tiền mua giống, mua thiết bị, chi phí vận hành sản xuất…) để làm nghiên cứu không phải là chuyện đơn giản. TS Phạm Văn Nhạ kể, ông đã phải lo lắng, thu vén, xoay sở rồi tận dụng tất cả các mối quan hệ người thân, bạn bè mới có đủ kinh phí để làm.

“Cất” bí quyết ở trong đầu

Khi chúng tôi hỏi xin tài liệu quy trình công nghệ để về tìm hiểu thêm, TS Phạm Văn Nhạ vừa chỉ tay vào đầu, tủm tỉm cười, nói: “Các quy trình sản xuất tôi không viết ra giấy hoặc đánh vào máy tính như lẽ thông thường mà đều “cất” mọi thứ ở trong đầu vì không muốn lọt vào tay những người ham lợi nhuận, bất chấp chất lượng”. TS Phạm Văn Nhạ giải thích, ông không viết công nghệ ra giấy không phải vì muốn giữ cho riêng mình mà là vì một ý sâu xa khác. “Đừng nghĩ rằng nuôi trồng đông trùng hạ thảo là lãi cao. Hiện chúng tôi bán ra thị trường là 700.000đ/lọ 70 – 80g, bù cho các chi phí thì không còn là mấy. Tôi không có ý định vừa làm nghiên cứu vừa làm kinh doanh bởi không thể nào cùng lúc làm tốt cả hai việc.

Tôi sẵn sàng chuyển giao một cách rộng rãi, nhưng chỉ chuyển giao cho những người, đơn vị có tâm. Nếu ai thật lòng quan tâm, chúng tôi sẽ hướng dẫn trực tiếp trong vòng vài tháng để đảm bảo sản phẩm làm ra phải đạt chất lượng. Chỉ có như thế người dân mới có cơ hội mua được sản phẩm có chất lượng”, TS Phạm Văn Nhạ chia sẻ.

Một số sản phẩm đông trùng hạ thảo đông trùng hạ thảo “made in Việt Nam” đang được ưa chuộng và đánh giá cao:

Như đã nói, những năm gần đây, nhiều sản phẩm đông trùng hạ thảo Việt Nam lần lượt ra đời đã nhận được sự ưa chuộng ở thị trường trong nước cũng như trên thế giới nhờ vào chất lượng tốt và có sự đa dạng về hình thức và mức giá.

Dưới đây là 3 sản phẩm đông trùng hạ thảo đại diện cho 03 dạng đông trùng hạ thảo dạng sợi khô, dạng nước và dạng viên “made in Việt Nam” được ưa chuộng và đánh giá cao hiện nay: dạng sợi khô – Đông Trùng Hạ Thảo Kim Lai, dạng nước – Đông Trùng Hạ Thảo Tổ Yến HIMA và dạng viên – Đông Trùng Hạ Thảo MAAMI.

 

Đông Trùng Hạ Thảo Kim Lai

1.190.000đ

Đông Trùng Hạ Thảo Tổ Yến HIMA

500.000đ

Đông Trùng Hạ Thảo MAAMI

700.000đ